Остановка "Легкоатлетическая"

Первой остановкой на пути наших путешественников стала остановка "Легкоатлетическая". Ребята познакомились с историей возникновения легкой атлетики. А также с большим удовольствием приняли участие в эстафете "Быстрее. Выше. Сильнее".

"Быстрее. Выше. Сильнее".

Города-подписанты Соглашения мэров по климату и энергии ежегодно организовывают яркие мероприятия для своих жителей на тему энергосбережения и изменения климата.

Сморгонь во второй раз проведет дни энергии в рамках участника в Соглашении мэров. Как и в минувшем году, Европейская неделя устойчивой энергии обещает быть яркой и насыщенной. Сморгонцы смогут поучаствовать во флешмобах, акциях, посетить экологический спектакль и энергоэффективные выставки-ярмарки.

За гэтымі аўтобусамі ўжо замацаваны вадзіцелі аўтапарка, якія 14 чэрвеня паедуць у Мінск, дзе будуць абслугоўваць удзельнікаў ІІ Еўрапейскіх гульняў. У атрыманых аўтобусах вельмі зручныя сядзенні, у салоне ёсць тэлевізар, мікрахвалевая печка, два халадзільнікі, санвузел.

Дырэктар аўтапарка №17 Мікалай САМАЙЛОВІЧ каля аўтобуса МАЗ, на якім змешчаны сімвал ІІ Еўрапейскіх гульняў лісяня ЛЕСІК

У салоне новенькага “Нёмана” вадзіцель гэтага аўтобуса Алег КАРНЕЙ

Юрый ЯНУШКЕВІЧ.

Фота аўтара. 

Наш клуб уже сейчас объединяет представителей районного исполнительного комитета, областного координационного экологического совета, представителей управления образования Сморгонского исполнительного комитета, Сморгонской горрайинспекции природных ресурсов и охраны окружающей среды, представителей общественных организаций: ОБО «Сморгонская инициатива», ОО инвалидов «Жизнь без границ», ОО «Ахова птушак бацькаўшчыны”, ОО “Белорусский союз женщин”. С нами сотрудничают представители республиканского спортивного туристического союза, Гродненской областной ассоциации фермеров, представители бизнес-инициатив Сморгонского района, преприятий г. Сморгонь.

Одним из направлений деятельности клуба экологического мониторинга стало изучение проблемы велосипедного движения в г. Сморгонь.

На велосипедной парковке, организованной на территории гимназии, мы подсчитали велосипеды, на которых приезжают наши учащиеся. Среднее количество за неделю составило 98 велосипедов. Если учесть, что в гимназии 860 обучающихся, то почти каждый девятый из них, в хорошую погоду, приезжает на занятия на велосипеде. Анализ ситуации показал, что 2/3 это ученики 5-8 классов, большинство из которых не достигли 14-летнего возраста. Согласно правилам дорожного движения, эти категория участников дорожного движения без сопровождения взрослых может свободно передвигаться на велосипеде только по строго обзначенным зонам. Проблема заключается в том, что в нашем городе нет специально оборудованных велодорожек, а перемещаясь по тротуарам, пешеходным и жилым зонам возникает опасность столкновения с пешеходами, не стоит забывать и о высоких бордюрах тротуаров.

Для привлечения внимания общественности к выявленной проблеме, участниками клуба экологического мониторинга был организован социологический онлайн-опрос “Живу на велосипеде” с целью изучения отношения жителей города к использованию велосипедов в повседневной жизни.

В опросе приняли участие педагоги, учащиеся и их родители школ города. Наибольшее количество участников опроса были представлены двумя возрастными категориями: 11 - 15 лет и 31 - 40 лет.

По результатам опроса ежедневно используют велосипед для передвижения по городу только небольшое количество респондентов, большинство по выходным, не чаще 1-2 раз в неделю.

Преимущественно участники опроса используют велосипед для прогулок и для занятий спортом, небольшое количество ездит покупками и вообще нет тех, кто совершает на велосипед деловые поездки по городу.

Но большинство взрослых готовы отказаться от поездок на автомобиле в пользу велосипеда, если в городе будут велодорожки и велопарковки.

А это скажется на чистоте атмосферного водуха, так как в этом случае (если произвести необходимые расчеты) количество углекислого газа, который выбрасывается автомобилем, уменьшится на 314 кг за один день только за одну поездку (в школу и обратно).

Используя полученные в ходе опроса результаты, совместно с председателем районного отделения республиканского спортивного союза О. Мизуло клуб экологического мониторинга готовит обращение к вастям города с целью акцентирования внимания на проблеме велодвижения в городе и поиска путей ее решения.

Елена ЯСЕВИЧ, руководитель клуба экологического мониторинга ГУО “Гимназия г. Сморгони”.

Ядвіга ХАДАЛЁНАК на фестывалі-кірмашы "Смаргонскія абаранкі"

Атрымаць такі камплімент – дорага каштуе. Вытворцы абаранкаў з розных гарадоў прапаноўвалі на свяце сваю прадукцыю. Праўда, іх абаранкі – заводскія. А ў Флар’янаўны – хэйд-мэйд. У кожную майстрыха ўклала часцінку сваёй душы (гэта адзін з сакрэтаў  прыгатавання). Жанчына, апранутая ў стылізаваны народны касцюм, таксама была на  падворку Вішнеўскага ДК. Частавала смаргонцаў і гасцей горада сваім печывам, дзялілася рэцэптамі смачэчы. На свята яна прывезла пірагі і некалькі падносаў румяных абаранак.

Флар’янаўна (дакладней, Ядвіга Флар’янаўна Хадалёнак) – абаранічніца з вялікім стажам. Кухарка з вялікай літары.

Сухія кансервы для касалапых

- У сярэдзіне ХVII стагоддзя у Смаргоні Радзівілы заснавалі школу дрэсіроўкі мядзведзяў, якую жартоўна пачалі называць “мядзведжай акадэміяй”, - расказвае навуковы супрацоўнік Смаргонскага гісторыка-краязнаўчага музея Вольга Самаркіна. - Вучоных-“акадэмікаў” скамарохі вадзілі па Еўропе. Рэч Паспалітая, Германія, Венгрыя, Францыя… На кірмашовых плошчах касалапыя артысты танчылі пад музыку, забаўляючы публіку. Шлях іх быў далёкім і доўгім, падарожжа доўжылася да паўгода. Па дарозе касалапых трэбы было карміць. Вось і прыдумалі печыва такой формы – кругленькае з дзюрачкай пасярэдзіне. Яго зручна было насіць, надзеўшы на вяровачку і павесіўшы на шыю. Пяклі яго з заварнога цеста, таму яно доўга не псавалася. І мядзведзь сыты, і павадыр негалодны. Вось так, дзякуючы мядзведзям, Смаргонь вынайшла для ўсяго свету абаранкі. Неўзабаве сухія “кансервы” для мядзведзяў сталі папулярнымі ў карчмах мястэчка. Падаваліся як закусь.

Вольга САМАРКІНА падчас тэатралізаванай экскурсіі 

Дом і печ

Не так даўно ў Смаргоні пачалі распрацоўваць гастра-брэнд “Смаргонскія абаранкі”. Тады ўзнікла лагічнае пытанне: “Ці ёсць у нас хто-небудзь, хто б мог адрадзіць сакрэты старажытнага майстэрства?”  Чалавек знайшоўся не адразу.

У 25 кіламетрах ад Смаргоні жыве 77-гадовая Ядвіга Хадалёнак. Адзіная, хто ведае рэцэпт старасмаргонскай абваранкі.

Шэсць гадоў таму жанчына пераехала з суседняй Волькаўшчыны ў больш цывілізаванае Вішнева – цэнтр сельсавета. Купіла дом з гаспадарчымі прыбудовамі. У якасці бонусу атрымала яшчэ адзін. Без перабольшання, гістарычную каштоўнасць. Хата, якой больш за сто гадоў, і там ёсць старажытная печ у рабочым стане, у якой можна прыгатаваць  самыя смачныя пірагі і абаранкі.

Менавіта ў старую хату запрасіла нас Ядвіга Флар’янаўна і дзялілася старажытным рэцэптам прыгатавання абваранак, які пераняла ад сваёй маці 1915 года нараджэння

Радзіма абаранак

Смаргонь традыцыйна лічыцца радзімай абаранак. Упершыню пра гэта ўзгадаў Вільям Пахлёбкін, савецкі і расійскі гісторык, у сваіх кулінарных кнігах. «…Родина баранок - город Сморгонь в Белоруссии, где из заварного (обварного) теста впервые начали делать узкие жгутики и выпекать из них обваранки (изделия из обваренного теста)…». Гэты ж факт пацвярджае і самы вядомы беларускі гісторык кулінарыі Тадэвуш Навагродскі, доктар гістарычных навук, аўтар кнігі “Эвалюцыя традыцый харчавання беларусаў у ХІХ-ХХ стагоддзях”.

Пякарня сям'і АЛЬХІМОВІЧ (30-я гады 20 стагоддзя)

Старасмаргонскі рэцэпт

Для пачатку трэба дроў альховых (не інакш!) насекчы, печ затапіць, цеста замясіць…

Абараначніца пералічвае неабходныя інгрэдыенты для цеста: пшанічная мука, малако, дрожджы, соль, цукар, яйка, поснае масла, сметанковае масла, дабаўляю трохі ваніліну. Можна мак ці карыцу. Строгага рэцэпта не прытрымліваюся – усё на вока”.

Прапорцыі павінны быць гарманічнымі – галоны сакрэт смачнай стравы. Калі цеста “падышло”, можна і абаранкі “гнуць”. Памер абараначніцы вымяралі на ўказальны палец. Гэта маленькая абаранка. А былі і вялікія – на тры і нават на чатыры пальцы.

Спачатку “кольцы” абварвалі (кідалі ненадоўга ў вар), а пасля выкладалі на бляху і выпякалі ў печах (хвілін з 10) і – вуаля, страва гатова!

На кірмаш у Вільню

У 30-х гадах XX стагоддзя ў Смаргоні налічвалася каля 30 пекараў, якія займаліся выпечкай абаранкаў, - удакладняе Вольга Самаркіна. – На кожнай вуліцы было некалькі пякарняў, у кожнай майстрыхі – свой рэцэпт. Цэлую зіму ўсёй сям’ёй смаргонскія майстрыхі пяклі абаранкі, старанна зашывалі іх у чыстыя палатняныя мяхі, і ўжо ў сакавіку з гэтым грузам накіроўваліся ў дарогу. Чароды конскіх вазоў везлі тавар у Ліду, Гародню, Вільню (смаргонскія абаранкі былі традыцыйным пачастункам на кірмашы да дня Святога Казіміра на вясеннім кірмашы Казюкас). Цягніком абаранкі везлі ў Варшаву, Маскву, Санкт-Пецярбург.

Продаж абаранкаў у Вільні (30-я гады 20 стагоддзя)

                                                                   Продаж абаранкаў у Смаргоні (30-я гады 20 стагоддзя)

Наш клад!

- Напэўна, абаранкі, калі вы былі дзіцем, выраблялі нячаста? – цікавімся ў Ядвігі Флар’янаўны.

- Ой, канешне… На Каляды, Новы год, Вялікдзень і на Яна – калі быў фэст у Вішнеўскай парафіі, - зазначае жанчына. - Рабілі б, можа, і часцей, ды не было з чаго пячы. Дзе той пшанічнай мукі ўзяць? А ў пост пяклі посныя абаранкі: мука, алей, вада ды соль.

- А калі вы зрабілі сваю першую абаранку?

- Гадоў у трынаццаць-чатырнаццаць станавілася побач з мамай і вучылася мясіць цеста. Сакрэтамі смачных абаранак дзялілася і суседка (бабка-павітуха), якая таксама вельмі добра ўмела абыходзіцца з цестам. І абаранкі, і пірагі смачныя пякла. І я палюбіла гэту справу. Наогул вельмі люблю гатаваць. І гасцей люблю. Уся мая радня была гасцінная, няпрагная.

- Ядвіга Флар’янаўна  - майстрыха на ўсе рукі. Наш клад! - усклікае загадчыца Вішнеўскага Дома культуры Альфрэда Дыро. - Не толькі абаранкі выпякаць, але і на кроснах ткаць, кручком і на спіцах вязаць яна таксама добра ўмее. Усё гэта ад маці пераняла. Да нядаўняга часу ў нашым ДК яна гурток па ткацтву вяла, моладзь ткаць вучыла.

Майстар-клас для Беларусі

Спрытная, актыўная, усмешлівая жанчына. Ядвіга Флар’янаўна зусім не выглядае на свае семдзесят сем. Майстар-клас па выпечцы абаранак яна правяла не толькі для журналістаў “Светлага шляху”. Напярэдадні да яе прыязджаў Аляксандр Мацяс з АНТ. Так што цяпер, як выпякаць смачныя смаргонскія абаранкі, ведаюць не толькі яе сяброўкі і аднавяскоўцы. Уся Беларусь.

Напярэдадні фестывалю ўнук нашай гераіні прыехаў з Мінска да бацькоў, яны таксама ў Вішневе жывуць. І да бабці павітацца забег.

- Зноў, бабуля, пячэш абаранкі і пірагі?

- Пяку…

- Дык бізнес адкрывай, - пажартаваў.

Хто ведае, а можа, і адкрые. І ў 80 гадоў жыццё, бывае, толькі пачынаецца. Асабліва ў абараначніцы.

Сушкі – у масы!

Смаргонскія абаранкі вырабляе не толькі Ядвіга Хадалёнак. Смаргонскі хлебазавод прапаноўвае 8 найменняў сушак. 162 тоны спяклі тут у 2018 годзе. У межах спецыялізаванай выставы “Хлебная і кандытарская справа” адбыўся рэспубліканскі агляд якасці хлебабулачных і кандытарскіх вырабаў “Смаката 2018". Залатым медалём была адзначана сушка «Макаўка», сярэбраным - сушка «Колос».

P.S. У Спісе нематэрыяльных каштоўнасцей Беларусі сярод 125 аб’ектаў смаргонскія “абваранкі” не значацца. Пакуль не значацца. Усяму свой час.

Галіна АНТОНАВА.

Фота, відэа аўтара, а таксама з архіва Смаргонскага гісторыка-краязнаўчага музея.

Спортсменам и болельщикам, для которых на период соревнований установлен упрощенный порядок оформления, необходимо будет проследовать на такой коридор и представить должностному лицу таможни паспорт, а также документы на транспортное средство.   

Всего в пунктах пропуска таможни функционирует 50 новых электронных табло, установленных накануне II Европейских Игр. Сегодня на экранах отображаются меняющиеся картинки с обозначением «красного»/«зеленого» коридоров и логотипом Игр, а также транслируется визуальная информация о порядке перемещения товаров через границу.

Такие электронные табло размещены на автобусном и легковом каналах в пунктах пропуска на белорусско-польской и белорусско-литовской границах. Информация отображается как на въезде в страну, так и на выезде из нее, что позволяет въезжающим в Беларусь гостям визуально ознакомиться с порядком перемещения товаров, а также напомнить нашим гражданам при выезде, что подлежит декларированию по возвращении в страну.